Yaşamın ilk üç yılı konuşma ve dil gelişimi açısından en kritik dönemdir. Bu dönemde ortaya çıkan işitme kaybı işitsel algı, konuşma ve dil gelişimini olumsuz etkiler(Rapin,1993).İşitme kayıplı çocuklar sesleri fark etme, ayırt etme, tanıma ve anlama becerilerinden yoksun kalırlar(Nadol,1993;Moore,1991).İşitme kayıplı çocuklarda dil becerileri değişiklik gösterse de normal bir dil gelişimi ve düzenli okul öğrenimini teşvik etmek için, yaşamlarının ilk iki yılı içerisinde işitme cihazı ve erken müdahaleden elde edilen faydaya ilişkin fikir birliği vardır(Cuda ve ark, 2014;Tobey ve ark, 2013)
Yapılan çalışmalarda erken teşhis, cihazlandırma ve rehabilitasyonunun dil ve konuşma gelişimini ve akademik gelişimi olumlu etkilediği vurgulanmaktadır(Yoshinaga ve ark 2017.Alduhaim ve ark,2020). Okuma ve okuduğunu anlama ,akademik becerinin yapı taşıdır. Okuma ve yazma becerisinin kazanılması ilköğretim birinci sınıfta başlar. Dil ve Konuşma Bozuklukları satın aldığınızda eğitim danışmanlarımız sizleri arayarak kullanıcı adı ve şifrenizi verecekler ve uzaktan eğitim panelini kullanımını anlatacaklar. Sonrasında bir sorunuz olursa eğitim danışmanlarımız hep sizlerin yanında olacak.
Becerinin kullanılması ve geliştirilmesi yaşam boyu devam eder.
İşitme kayıplı çocukların alıcı ve ifade edici dil becerilerini geliştirmek , sosyal ve akademik gelişimini tamamlayabilmeleri için erken tanı ve tedavi büyük önem taşır(Yoshinago-ıItano,1998).
Erken yaşlarda uygun işitme cihazına ve destek servislere ulaşan işitme yetersizliğine sahip , akademik olarak akranlarına yakın başarılar elde edebilirler(Alduhaim ve ark.2020). Ancak bunun için işitme kaybından hemen sonra başlayan planlı, programlı ve ihtiyaca uygun yürütülen eğitim hizmetlerinin sağlanması gerekmektedir(Topbaş).
Becerileri okuduğunu anlama konusunda yordayıcıdır. Çoğu araştırmacı , dil ve anlama becerilerinin, okuduğunu anlama becerilerinin gelişimi üzerinde nedensel bir etkisi olduğu düşüncesine katılmaktadır(Clark ve ark.2010;Fricke ve ark.2013).Okuduğunu anlama, öğrenme süreci için önemli bir beceridir(Stothard ve Hulme,1992). Kronolojik yaşa uygun bir dil becerisi, ses bilgisel, sözcüksel, dilbilgisine dayalı ve bilişsel düzeyde beceriler gerektirir. İşitme kayıplı çocukların rehabilitasyonunun yararının iyi bir göstergesi olabilir(Marchark ve Harris;1996).
BEBEKLERDE VE KÜÇÜK ÇOCUKLARDA İŞİTSEL ALGI GELİŞİMİ
Normal işiten bebeklerin henüz anne karnındayken bile, sesleri duydukları bilinmektedir. Fetüsler uterusta duyabilir ve öğrenebilirler. Fetüsler 25 ile 29 haftalık gebelik döneminde işitsel uyarana tutarlı tepkiler göstermektedirler(Birholz ve benacerraf,1983).Bu, vaktinde doğan bebeklerin iki aydan fazla süredir işitsel deneyimi olduğu anlamına gelir. İşitme yoluyla bebek çevresindeki sesleri dinler ve giderek anadilindeki sesleri anlamlandırır( Tüfekçioğlu,2003).
Dil gelişiminin olması için, işitsel gelişimin olması şarttır. Çocuğun konuşabilmesi için kendi anadilinde olan sesleri işiterek(fark etme, lokalizasyon ile) öğrenmesi gereklidir. Çocuklar, yaşamlarının ilk yıllarında çevrelerindeki yetişkinlerle iletişim kurarak sosyal, motor, ve vokal cevaplarını pekiştirirler. Sesleri kaynağı ve anlamları ile eşleştirirler. İşitsel gelişim, dört aşamadan meydana gelir(Eutaxhe ve ark.1990):
1-Fark etme : Dinleme becerisinin en temel ve en basit olan basamağıdır. Çocuk seslerin varlığını fark eder ve bunlarla ilgilenmeye başlar.
2-Ayırt etme: Çocuk işitsel yapıların aynı ya da farklı olduğunu anlamaya başlar.
3-Tanıma: Çocuk, sesin kaynağının neye ve kime ait olduğunu keşfetmeye başlar.
4- Anlama: Dinleme becerisinin en zor ve en üst basamağıdır. Çocuk bu aşamada sesi ve anlamı birleştirir.
İŞİTME ENGELLİ ÇOCUKLARIN DİL GELİŞİMİ
Bloom ve Lahey (1978), dilin biçim, içerik ve kullanım adı altında üç bileşenden oluştuğunu kabul ederler. Biçim bileşeni ; ses bilgisel, biçim birimsel ve söz dizimi yapılarını, içerik; dilin anlam yapısını, kullanım ise; dilin pragmatik yapısını oluşturur. Dilin iki temel birimi ‘anlama ve anlatma’dır. Anlama becerisinin iki alt birimi ‘ okuma ve dinleme’dir. Anlatma becerisinin iki alt birimi ‘konuşma ve yazma’dır. Bu dört beceriyi eşit şekilde eğitmek gerekmektedir(Ünalan, 2001). Anadil kişinin önce annesinden ve ailesinden ,daha sonrada sosyal çevresinden öğrendiği , bilinçaltına yerleşen ve kişinin toplumla kendi arasındaki bağlarını oluşturan dil olarak ifade edilmektedir(Topaloğlu,1989).Ergenç (2002) anadilinin etkili kullanımı için bir eğitim sürecinin gerekliliği vurgulanmıştır.
Dilin kazanılması açısından en önemli dönem 0-6 yaş, en hızl geliştiği ve kritik olduğu dönem ise 0-3 yaş arasıdır. Dil gelişiminde temel olan süreçler , alıcı ve ifade edici dil gelişimidir. Çocuklar Bir yaş civarında konuşulanları anlamaya jestlerle sesleri birleştirmeye başlarlar( McCormick ve Archblod, 2003)
İşitme engelli çocukların dil gelişimi sürecini açıklayabilmek için, tipik dil gelişiminin nasıl olduğu ve çocuğun iletişim kurmayı öğrendiği sosyal çevreyi anlamak gerekmektedir(Tüfekçioğlu, 2003)
Perazzo ve Moore(1991), gebeliğin 20. Haftasında işitme merkezinin nöronal bağlantıların oluşmaya başladığını, gebeliğin 30. Haftasında yetişkin boyutuna ulaştığını belirtmişlerdir. Nöronal hücrelerin büyümesi ve gelişmesi sadece işitsel yolun maturasyona bağlı değildir. Perazzo , Moore ve Braun(1992) tarafından yapılan çalışmalara göre ; işitsel yolların aktivasyonunun olması gerekir. Kortikal alanların işitsel-görsel birleşmeleri yaşamın beşinci ve onuncu yılları arasında miyelizasyonu tamamlar(Perazzo,Moorw ve Braun 1992).Manrique ve ark(1999)’ne göre , yaşamın ilk iki yılında santral sinir sistemi gelişir. İşitsel yollardaki bu ilerleyen değişiklik yaşamın ilk beş yılı yılı çok hızlı bir gelişme gösterir.En İyi Dil ve Konuşma Bozuklukları Eğitimi Ömür Boyu Eğitim iş birliğinde uzman eğitmenler ya da akademisyenler tarafından hazırlanmıştır. Yeşil perde teknolojisi ve ileri düzey canlı eğitim video oluşturma ekibimiz tarafından uzaktan eğitime sunulmuştur.
İnsan hayatında bu özel dönem nöronal plastisite için çok önemlirdir. Bu dönem kritik dönem olarak adlandırılır(Manrique ve ark.1999).Bebeklik döneminde görülen işitme kayıplarında , nöronal plastite için kritik olan dönemde işitsel yolların ve merkezlerin elektriksel aktivasyonunu sağlayan uyaranlar olmadığı zaman geri dönüşümsüz lezyonlar izlenir. Bu dönemde meydana gelen işitme kayıpları örogelişimsel acil bir durumdur. Bu nedenle kritik dönem dışındaki müdahalelerde dahi nörol plastite kaybı tamir edilemez(Manrique ve ark.1999). Evrensel yeni doğan işitme taraması erken teşhis ve müdahale olanağı sağlamıştır.
Akustik konuşma ipuçlarına zamanında erişim bu olumsuz sonuçları azaltabilmektedir(Yoshinaga ve ark.1998)
İşitme kaybının, ne zaman meydana geldiği ve ne zaman teşhis edildiği çok önemlidir .İşitme kaybı doğuştan ortaya çıkabileceği gibi sonradan da meydana gelebilir. Hastalar işitme kaybının meydana geldiği zamana göre;prelingual, perilingual ve postlingual olmak üzere üç gruba ayrılırlar. İşitme kaybı doğuştan ve iki yaşa kadar gelmiş ve dili henüz öğrenmeye başlamış hastalar prelinguel,2-6 yaş arasında dil öğrenilirken işitmelerini kaybeden hastalar perilinguelgruba,6 yaşından büyük ve dili tamamen öğrenmiş çocık ve yetişkin hastalarda postlingual gruba girerler(Clark , Cowanve Dovell,1997).
Erken tanı ve işitme cihazının erken kullanılması ile işitme kayıplı çocukların konuşma dil gelişimlerinin, buna bağlı olarak akademik başarılarının arttığı belirtilmektedir. Yaşamın ilk altı ayında teşhis edilmiş ve gerekli müdahaleler yapılmış bebeklerin 2-3 yaşlarında konuşma ve dil yeteneklerinin , işitmesi normal olan kendi yaşıtlarıyla benzer seviyede olduğu bulunmuştur.En kapsamlı Dil ve Konuşma Güçlüğü Eğitimini video eğitim, canlı eğitim, ücretsiz materyal ve dokuman desteği ile tamamlarsınız.
KAYNAKLAR
Alduhaim, A., Purcell,A., Cumming,S.,&Doble ,M.(2020).Parents views abaut factors facilitating their involvement in the oral early intervention services provided for their children with hearing loss in Kuwait.International journal of pediatric otorhinolaryngology,128, 109717)
Bloom, L.,Lahey, M. (1978).Language development and language disorders. Cain, K., Oakhill, J.,V., Barnes, M.,A., Bryant, P. E.(2001). Comprehension skill,inference-making ability and their relation to knowledge.Memory&conition,29(6),850-859
